Pod tym określeniem nie kryją się żadne wizy ani rodzaje statusu, nazwa "Szczególne sytuacje" nie oznacza też konkretnej procedury, podania ani wizy. "Szczególne sytuacje" to pojęcie - koncept, pozwalający urzędnikowi imigracyjnemu na kierowanie się własnym rozsądkiem, mądrością, sercem lub poczuciem przyzwoitości w pewnych konkretnych sytuacjach. Jest to kilka ułatwień, o które może poprosić aplikant w pewnych konkretnych przypadkach uznanych z góry za "szczególne" i składając podanie o co innego: o zezwolenie na pracę, o tymczasowy status ochronny, albo o parol humanitarny, itd.
Tsunami, Fukushima, Japonia Zdjęcie: Jun Teramoto
Prawodawcy uchwalający kiedyś w przepisach imigracyjnych paragraf uwzględniający sytuacje wyjątkowe, wykazali się wielką przenikliwością. Istnieją sytuacje, których nie można przewidzieć ani się przed nimi uchronić, a które mogą mieć ogromny wpływ na sytuację przebywającego w USA cudzoziemca.
Kto może skorzystać z ustaleń szczególnych sytuacji?
Przepis nie wymienia osób, którym mogą przysługiwać korzyści przewidziane w 'Szczególnych sytuacjach", dotyczą więc one każdej osoby z legalnym statusem pobytowym w USA, której jakieś szczególne wydarzenie uniemożliwia lub utrudnia utrzymanie statusu albo wywiązanie się ze zobowiązań - np. nieopuszczenie terytorium USA w trakcie ważności wizy pobytowej.
Jakie wydarzenia są uznawane za szczególne?
Nie istnieje ścisła definicja wydarzeń, które Urząd Imigracyjny uzna za szczególne, rozumie się jednak, że musi to być wydarzenie mające konkretny wpływ na sytuację cudzoziemca przebywającego w USA, uniemożliwiające powrót do kraju pochodzenia albo złożenie podania czy prośby:
- Wojna albo rewolucja w kraju pochodzenia;
- Naturalna lub przemysłowa katastrofa ekologiczna, wybuch wulkanu, tsunami, trzęsienie ziemi, itd. w kraju lub w rejonie stalego zamieszkania;
- Zmiana ustroju, rozpoczęcie prześladowań lub masowe aresztowania w kraju pochodzenia;
- Strajk albo likwiidacja linii lotniczych lub oceanicznych;
- Tragedie rodzinne, wypadek, ciężka choroba, śmierć bliskich lub innych krewnych w USA;
- Wszelkie inne nieprzewidywalne wypadki i sytuacje mające wpływ na osobę przebywającą w USA.
Osoba dotknięta skutkami kataklizmu, choroby albo katastrofy może skorzystać ze specjalnych ułatwień w załatwianiu spraw, o kóre zwracaly się wcześniej, a nawet zwracać się z prośbą o przyznanie prawa do korzyści jakie nie przysługiwały takiej osobie na oryginalnym statusie.
Przedłużenie lub zmiana statusu:
- Katastrofa, kataklizm lub tragedai rodzinna mogą mieć wpływ na sytuację pobytową. W momentach szczególnie trudnych ludzie nie pamiętają o wielu rzeczach, popełniają błędy, nie wysyłają płatności ani podań. Podanie o przedłużenie pobytu albo o zmianę statusu zostanie prawie na pewno rozpatrzone pozytywnie, jeśli osoba starająca się wykaże, że straciła status lub ubiega się o inny w związku z takim zdarzeniem, lub że nowy, inny status jest niezbędnym warunkiem przetrwania.
Uchylenie opłat:
- Prawie każda opłata może być uchylona, jeżeli aplikant zalączy podanie o uchylenie (formularz I-912 albo prośbę skierowaną do urzędu napisana własnymi slowami) i wykaże, że prośba ma związek ze szczególną sytuacją.
Zezwolenie na pracę:
- Sytuacja kryzysowa uniemożliwiająca powrót do kraju w terminie, to nie tylko problem ze statusem pobytowym, ale również kwestia utrzymania się w USA. Cudzoziemcom nie przysługują żadne zasiłki ani pomoc, można się jednak ubiegać o tymczasowe pozwolenie na pracę. Katastrofa lub sytuacja kryzysowa wymagająca takiego zezwolenia może być natury osobistej (np. smierć gwaranta finansowego), może to być trzęsienie ziemi w kraju pochodzenia, albo kataklizm w USA. Musi to być wydarzenie uniemożliwiające powrót i wymagające zastosowania szczególnych rozwiązań - np. wydania zezwolenia na pracę osobie, której normalnie takie zezwolenie nie przysługuje.
Wymiana dokumentów:
- Można zwrócić się z prośbą o bezpłatne wydanie duplikatu każdego dokumentu wydanego w USA, jeżeli straciłeś go w wyniku katastrofy albo wydarzenia, nad którym nie miałeś kontroli. Jeżeli zgubiłeś portfel po kilku głębszych, nie uda ci się przekonać władz, ę nie miełaś nad tym kontroli, jeśli jednak zostałeś napadnięty i masz raport policyjny, Urząd prawie na pewno uzna to za wydarzenie poza twoją kontrolą.
Podsumowanie
Możliwość zaapelowania do władz o szczególne traktowanie w sytuacji kryzysowej, to możliwość bardzo cenna. Przekonały się o tym tysiące ludzi dotkniętych skutkami katastrof, lub szczególnie doświadczonych przez los. Dzięki postanowieniom przepisu o szczególnych sytuacjach, w USA przebywali ludzie z kilkudziesięciu krajów świata, z każdego możliwego powodu: wojny na Bliskim Wschodzie i w Afryce, stanu wojennego w Polsce, naturalnych katastrof w Południowej Ameryce, pożaru lasów w Brazylii czy lawiny błota w Peru. USA są jednym z nielicznych krajów świata, w których istnieje podobny przepis. W większości krajów decyzje w podobnych sytuacjach są podejmowane jednostkowo, w pojedynczych przypadkach.
Osoby zmuszone nadzwyczajnym wydarzeniem do skorzystania z ułatwień ustawy o szczególnych sytuacjach, najczęściej starają się o wszystkie możliwe korzyści. Składając podanie o przedlużenie pobytu, prawie zawsze uzasadniona jest rownież prośba o zniesienie opłaty albo podanie o zezwolenie na pracę. Urząd Imigracyjny w uzasadnionych przypadkach respektuje też i zatwierdza podania przedatowane, zlożone po terminie, oraz podania o przywileje, które w normalnych sytuacjach nie przyslugują osobom na danym statusie pobytowym.
