"Laissez les bons temps rouler" - "Niech nastaną dobre czasy" to zdanie, które w Louisianie znają wszyscy od dziecka. Zawiera się w nim, w największymm sktócie, cała życiowa filozofia jej mieszkańców. To nie tylko nadzieja, że kiedyś coś się zmieni i będzie lepiej, ale celne określenie wszystkiego co wiąże się z dobrym życiem, zabawą i radością. Coś jak "let's play" - "zabawmy się" - w innych rejonach Ameryki. Ale "Laissez les bons temps rouler" to dużo więcej, może dotyczyć wielkich zmian i całego życia, albo tylko zabawy przy dźwiękach cajun gdzieś w bayous. Zabawa i "good time", to w Louisianie prawie obowiązek.
Greenwood Plantation, St. Francisville, Louisiana. Zdjęcie Courtesy: dtroyka.
Nie da się opowiedzieć krótko jaka jest Louisiana. To cały osobny świat, niepodobny do żadnego innego miejsca w Ameryce. W największym skrócie, jak informują przewodniki turystyczne i dziesiątki stron internetowych, kultura Louisiany to mieszanka francusko-hiszpańsko-afrykańska, ale to ogromne uproszczenie, Louisiana jest o wiele bardziej zróżnicowana a mieszanka kulturowa o wiele bogatsza. To fakt, że pomimo czterdziestoletnich rządów hiszpańskich (1763 - 1803) i ponad 200-letniej przynależności do USA (1803 - do dziś), Louisiana jest wciąż w dużej mierze francuska. Ale i to jest wielkim uproszczeniem. Wszystkie diaspory zawsze tworzą swoją własną, odrębną kulturę i tradycje, tylko luźno związane ze starym krajem. Kulturę Louisiany tworzyli osadnicy francuskiego i hiszpańskiego pochodzenia, francuscy Kreole z Karaibów, a później francuscy katolicy z kanadyjskiej Akadii. Oni sami byli emigrantami i to właśnie oni mieli największy i najważniejszy wpływ na kulturę Louisiany, nie tylko na początku, kiedy charakter i etos całego regionu właśnie się tworzył i utrwalał, ale przez cały okres kolonialny. Po wybuchu rewolty niewolników na Haiti w sierpniu 1791, Louisianę, zasiliła nowa fala Kreoli haitańskich wraz z niewonikami. Dotarła też pewna ilość wolnych i wyzwolonych murzynów. Stały, regularny handel niewonikami trwał przez cały okres kolonialny. Oprócz francuskojęzycznych niewolników i wolnych kolorowych z Haiti, do Louisiany przywożono wciąż niewolników wprost z Afryki, a po zakupie Louisiany przez USA, przeniosło się tu wielu plantatorów z niewolnikami oraz duża liczba wolnych kolorowych. Wszystkie te grupy miały ogromny wpływ na kulturę i tradycje Louisiany.
Ale to to tylko część kulturowego tygla, jakim jest współczesna Louisiana. Północna część stanu oraz Florida Parishes, są dziś o wiele bardziej amerykańskie niż południe, gdzie osiedliło się najwięcej Akadian po wygnaniu ich z Nowej Szkocji. W wielu miejscach przetrwały też enklawy stworzone przez imigrantów z różnych stron świata, Niemców, Węgrów, Sycylijczyków, Wietnamczyków i innych. Wszyscy oni kultywują stare tradycje i kulturę krajów pochodzenia.
Panuje tu gorący, subtropikalny i wilgotny klimat. Lata są przeważnie upalne i wilgotne, ale nie ma zim. Większa część stanu, poza mokradłami na południu, to równiny z bardzo bogatą glebą, pozwalającą na uprawy takich roślin jak trzcina cukrowa, ryż, indygo czy bawełna, i z tysiącami mniejszych i większych farm. Louisiana jest potentatem w produkcji rolnej. Najbardziej produktywne były i są ziemie wzdłuż Mississippi, wijącej się nieskończoną liczbą meandrów zasilanych od wieków przez częste wylewy wielkiej rzeki niosącej miliony ton rzyznego mułu. To właśnie dlatego największe i najbogatsze plantacje w Louisianie były kiedyś po obu stronach Mississippi. Drugi pas najrzyźniejszych ziem w Louisianie biegnie wzdłuż Red River i jej licznych dopływów, od Morgan City na zachód od Nowego Orleanu, aż do Shreveport w północnozachodnim rogu stanu.
Louisiana ma 20 parków stanowych, 3 parki narodowe i 8 rezerwatów przyrody. Poza kilkoma dużymi miastami, prawie cały stan to raj dla miłośników natury. Są tu pełne ryb jeziora i rzeki, oraz subtropikalne lasy, a w nich tysiące gatunków zwierząt i ptaków. Na mokradłach w południowej części Louisiany królują aligatory, których w stanie dzikim żyją tu ponad dwa miliony, plus co najmniej 300 tysięcy na farmach aligatorów. Hodowla tych gadów przynosi dochód w wysokości prawie 60 milionów dolarów rocznie. Skóry z aligatora są bardzo wysoko cenione w produkcji butów i wszelkiej galanterii, a mięso tych gadów jest jednym z najważniejszych składników gumbo i wielu innych tradycyjnych potraw kuchni Cajun. Jest delikatne, bardzo smaczne i przypomina kurczaka, ale ma więcej tłuszczu. Kanapki i inne potrawy z mięsa aligatora można dostać w barach i restauracjach w całej Louisianie. Dzikie aligatory nie są pod ochroną, ale można na nie polować tylko w pewnych okresach roku. Władze wydają myśliwym specjalne zezwolenia na odstrzał z góry okreśłonej liczby tych zwierząt. W ten sposób populacja dzikiego aligatora jest kontrolowana i dobrze znana. Każdy upolowany aligator musi mieć przytwierdzony do ogona spacjalny paragon z numerem zezwolenia na wypadek kontroli łodzi przez stanowych inspektorów. Z polowań na aligatory w otwartym sezonie żyje niejedna rodzina na louisiańskiej prowincji. Bagna w Louisianie to nie tylko alogatory. W rzekach i strumieniach żyją miliony ryb oraz raków, które są przysmakiem w kuchni Cajun. Można je kupić na wiadra prawie wszędzie, nawet w klubach muzycznych na Rue Burbon w Nowym Orleanie jako zakąskę do piwa.
Louisiana, jako jedyny stan w USA ma prawodawstwo oparte na prawie kontynentalnym (Kodeks napoleoński), a nie na prawie zwyczajowym z jego nadrzędną rolą precedensów, jak w pozostałych stanach Unii. W Louisianie nie ma też powiatów (counties), jak w każdym innym stanie. Zachował się tu do dziś stary francuski podział administracyjny na katolickie parafie, uznany też przez władze Nowej Hiszpanii i USA.
Louisiana ma najlepszą kuchnię, najlepszą muzykę i najwięcej szczęśliwych ludzi w całej Ameryce. Trudno się dziwić, drugim, nieoficjalnym mottem tego stanu jest "joie de vivre" - "radość życia".
