Southern Coast map1 map2 map5

Wednesday, Apr 24th

Southern Coast


Południowe wybrzeże jest najdalej na południe wysuniętą częścią Californi, graniczącą z Meksykiem i sięgającą aż do powiatu Ventura na północy. Od reszty stanu oddzielają ją pasma górskie poprzeciane wąskimi przełęczami, za którymi rozciąga się wielka pustynia Mojave i dzikie pustkowia ciągnące się aż do rzeki Colorado i granicy z Arizoną. Południowe wybrzeże jest najbardziej zróżnicowanym regionem Californi. Na obszarze zaledwie trzech powiatów wielkości małego polskiego województwa - Los Angeles, Orange i części San Diego - można znaleźć wszystko. Dwie ogromne aglomeracje, w których żyje ponad połowa mieszkańców stanu, zajmują prawie jedną trzecią powierzchni regionu, reszta to parki, lasy, niezamieszkałe łańcuchy górskie i pustynie. Równie zróżnicowany jest klimat, od śródziemnomorskiego z wyraźnymi dwoma sezonami i zmienną temperaturą, po prawie stałą w wysokości 71 stopni Fahrenheita przez cały rok w San Diego i czterema porami roku w pasmach górskich kilkanaście mil od plaż nad Pacyfikiem.


Salt Creek Beach, Laguna, Ca Zdjęcie: Don Graham


Aglomeracja Los Angeles zajmująca większą część powiatu o tej samej nazwie, składa się z kilkudziesięciu miast, małych miasteczek i obszarów nieinkorporowanych i zajmuje rozległą równinę, ograniczoną od strony południowej i zachodniej wybrzeżem Pacyfiku, łańcuchami górskimi Santa Monica i San Gabriel od północy i Santa Ana od wschodu. Na północ od Santa Monica Mountains i Hollywood Hills, dzielących miasto Los Angeles na dwie części, leży dolina San Fernando, a dalej na północ, skryta wśród skał dolina Santa Clarita z malowniczym miasteczkiem o tej samej nazwie. Na wschód od centrum Los Angeles, wzdłuż południowego stoku łańcucha San Gabriel, rozciąga się inna, wielka dolina sięgająca aż do wschodnich stoków San Bernardino Mountains i do łańcucha San Jacinto, zwana San Gabriel Valley. Od równiny Los Angeles i od San Fernando Valley, oddziela ją częściowo małe pasmo Verdugo Mountains i szereg wzgórz między Burbank, Glendale i Pasadeną, oraz wzgórza Puente na wschód od East Los Angeles.

Rejon zwany Grater Los Angeles Area, albo Los Angeles Metropolitan Statistical Area, obejmuje, oprócz powiatów Los Angeles i Orange, również leżące na zachód od miasta powiaty Oxnard i Ventura. Zaliczanie zachodnich powiatów do regionu Los Angeles wydaje się jednak niewłaściwe w naszych opracowaniach, dlatego zaliczamy je do regionu Central Coast jako zupełnie inne pod każdym względem od miast i dzielnic metropolii Los Angeles. Leżące na wschód od Los Angeles miasta Riverside i San Bernardino razem z ich suburbiami są przeważnie zaliczane do małego regionu Inland Empire, ale niektóre źródła i materiały statystyczne zaliczają je do Greater Los Angeles Area. Gdyby sam tylko rejon Greater Los Angeles był osobnym państwem, jego ekonomia i dochód w wysokości ponad 730 miliardów dolarów rocznie (2010 r.), stawiałby go na 11 miejscu na świecie przed Polską, Szwecją, Norwegią, Szwajcarią i paroma innymi rozwiniętymim krajami. Los Angeles Area razem z sąsiednim Orange, mają łącznie ponad 15 milionów mieszkańców.

Oprócz powiatów Los Angeles i Orange, do regionu wybrzeża południowego należy jeszcze zachodnia część powiatu San Diego, z dużą aglomeracją o tej samej nazwie. Populacja tego rejonu przekracza 4 miliony mieszkańców (2017).

Cały region wybrzeża południowego razem z Inland Empire aż do granicy z Arizoną jest znany pod nazwą Southern California, albo krócej, po prostu SoCal (w odróżnieniu od NorCal na określenie pólnocnej Californi). W połowie 2017 roku region był domem 24 milionów ludzi - ponad połowy wszystkich mieszkańców Californi. Southern California jest drugim największym regionem urbanistycznym w USA po grupie Philadelphia-New York-Boston i największym w Californi, przed regionem San Francisco i Doliny Krzemowej (Silicon Valley).

W początkowym okresie kolonizacji Hiszpanom udało się ustanowić dwa ośrodki na wybrzeżu. W 1769 roku Gaspar de Portolá założył misję i presidio (fort wojskowy) w zatoce San Diego, przejętej na rzecz Korony przez Juan'a Cabrillo 237 lat wcześniej. Ekspedycja de Portoli, posuwając się dalej na północ lądem, w listopadzie tego samego roku dotarła do zatoki Monterey (Bahia de Monterrey) i do zatoki San Francisco. Siedem lat później, w marcu 1776 roku, Hiszpanie zbudowali tam fort, Presidio de San Francisco, a Juan Bautista de Anza pod koniec roku zbudował misję pod wezwaniem tego samego świętego Franciszka z Assyżu (kilka miesięcy wcześniej 13 angielskich kolonii na wshodnim wybrzeżu ogłosiło niezależność od Wielkiej Brytanii i powstanie nowego państwa).

Od kilku wieków obydwie części Californi darzą się nawzajem szczerą niechęcią. Nikt dziś nie wie dokłdnie kiedy to się zaczęło. Poważni badacze próbujący dojść do prawdy, wskazują na przeróżne przyczyny niechęci, od wielkości stanu posząwszy, po podziały polityczne sięgające czasów poprzedzających wybuch Wojny Secesyjnej. Konflikt może się wydawać zabawny i nieistotny, w rzeczywistości jednak, podziały są o wiele poważniejsze i sięgają dużo głębiej niż mogłoby się wydawać. W latach 1850-tych mieszkańcy południowej Californi aż trzy razy próbowali stworzyć osobny stan lub uzyskać status terytorium, bez północnej Californi. Pico Act z 1859 roku, zatwierdzony przez stanową legislaturę większością 75% głosów i podpisany przez ówczesnego gubernatora John'a B. Weller'a, dzielił Californię na trzy osobne obszary. Południowa California miała się nazywać Territory of Colorado. Decyzja stanowej legislatury została przesłana do Kongresu USA ale wybór Abrahama Lincolna na prezydenta w 1860 roku i spowodowany tym kryzys, a później wybuch Wojny Secesyjnej, pogrzebał nadzieje ówczesnych secesjonistów. Głosy nawołujące do oddzielenia się południowej Californi, do utworzenia nowego stanu Jefferson na północy, a nawet do całkowitej secesji z Unii i stworzenie suwerennego państwa, pojawiają się tu regularnie i mają coraz większe poparcie nie tylko lewicujących profesorów i białych nacjonalistów, ale też wielu innych grup, w tym Indian i Meksykanów, których w Californi żyje o wiele więcej niż białych.

Nie ma zgodności co do północnej granicy Southern California. Przeważa opinia, że północna California - NorCal - zaczyna się na północ od Point Conception, skalistego cypla kilka mil na zachód od Santa Barbara. Granica między obydwoma częściami stanu biegnie stąd prosto na wschód, mniej więcej wzdłuż autostrady I-40 w kierunku Kingman w Arizonie. Za granicą właśnie tu przemawiałby fakt, że już w 1602 roku Sebastian Vizcaino, który nazwał cypel Punta de la Limpia Concepción (Miejsce Niepokalanego Poczęcia) dostrzegł wyjątkowość tego miejsca i różnice terenu pomiędzy północą i południem. Umowna granica od cypla Conception na wschód jest codziennie używana w prognozach pogody.

Istnieje też inna wersja granicy dalej na północy, na wysokości 36 stopni i 30 minut szerokości geograficznej północnej. Pokrywa się ona z północnymi granicami powiatów San Luis Obispo, Kern i San Bernardino, wyznaczonymi zgodnie z porozumieniem zwanym Missouri Compromise, związanym z problemem legalizacji niewolnictwa w nowopowstających stanach przyłączanych do Unii. Wzajemna niechęć północnych i południowych Californios jest jednak o wiele starsza niż Porozumienie z Missouri.

Niektórzy badacze sądzą, że konflikt rozpoczął się jeszcze w czasach hiszpańskich od animozji między jezuitami i franciszkanami, ktrórym powierzono zarząd nad misjami po usunięciu jezuitów. Bardziej prawdowpodobna wydaje się jednak teoria narodowościowa. Utworzona specjalnym aktem Gaspara de Portoli w 1769 roku Alta California, obejmująca dzisiejsze stany południowe, nigdy nie została naprawdę skolonizowana przez Hiszpanów. W ciągu ponad 200 lat zdołali oni zagospodarować tylko południe. San Francisco pozostawało zaledwie misją i małym pueblem aż do czasów amerykańskich, a najbliższe hiszpańskie misje były dopiero w Yumie i jeszcze dalej na wschód, w Tucson w dzisiejszej Arizonie. Według niektórych ostrożnych szacunków, co najmniej 60% mieszkańców południowej Californi mówi po hiszpańsku. Język hiszpański nie jest tu drugim językiem, ale de facto - pierwszym, podobnie jak francuski w kanadyjscim Quebec'u. Żyją tu do dziś potomkowie hiszpańskich osadników sprzed 300, 400 lat i meksykańskich sprzed 200. Nie mówiąc o tysiącach Meksykanów osiedlających się tu każdego roku, legalnie lub nie. Południowa California jest nadal, w dużej mierze, hiszpańska. Północ i wschód stanu są do dziś słabo zaludnione. Zostały skolonizowane i zasiedlone dopiero w czasach amerykańskich, po przejęciu Californi przez USA. Lokalne cechy typowe dla południa lub północy przejmują świeżo przybyli Amerykanie z innych regionów USA, a nawet Meksykanie. W Californi żyją przybyli tu całkiem niedawno północni i południowi Meksykanie, którzy od osiedlenia się w Ameryce nie pałają do siebie sympatią. Wzajemna niechęć obu części Californi trwa do dziś i pewnie utrzyma się przez następne tysiąc lat.


Web Analytics